Podejrzewam, że wiele osób spotkało się ze słowem ‘don’t’ (dont), nawet jeśli ich znajomość angielskiego jest bardzo mała. Występuje ono w wyrażeniach, których uczymy się najpierw, szczególnie jeśli mieszkamy w angielsko-języcznym kraju:
I don’t understand. (aj dont andyrstend) Nie rozumiem.
I don’t know. (aj dont noł) Nie wiem.
I don’t speak English. (aj dont spik inglysz) Nie mówię po angielsku.
Ponieważ tłumaczymy ‘don’t’ na polski jako ‘nie’, może nam się wydawać, że właśnie to oznacza, ale to nie zupełnie prawda. ‘Don’t’ to zbitka dwóch słów: do (du) i not. To pierwsze, jako zwykły czasownik, oznacza ‘robić’, ale w wyrażeniu ‘don’t’ funkcjonuje tylko jako tak zwany czasownik posiłkowy lub pomocniczy. Nie ma zupełnie znaczenia, tylko pomaga słowu ‘not’ tworzyć przeczenie w czasie Present Simple. W języku angielskim większość czasowników nie może sama tworzyć przeczenia. Istnieją wyjątki, tak jak, na przykład, czasownik ‘to be.’ Pozostałe czasowniki potrzebują pomocy i w czasie Simple Present jest to właśnie czasownik ‘do’. Większość czasowników wymaga też pomocy ‘do’ w tworzeniu pytań. Nie ma inwersji, tak jak jest to z czasownikiem ‘to be’, tzn. czasownik nie przechodzi przed podmiot zdania w pytaniach, natomiast przed podmiot wskakuje słowo ‘do’:
Zdanie twierdzące: You understand. (Ty) Rozumiesz.
Pytanie: Do you understand? Czy rozumiesz?
Zdanie twierdzące: You speak English. (Ty) Mówisz po angielsku.
Pytanie: Do you speak English? Czy mówisz po angielsku?
Proszę zauważyć, że, pomimo tego, że pytania angielskie zaczynają się na ‘do’, a polskie na ‘czy’, ‘do’ nie znaczy ‘czy’!
Tak, jak przy zdaniach twierdzących, w przeczeniach i pytaniach o trzeciej osobie liczby pojedyńczej, czyli o nim, o niej i o rodzaju nijakim (he, she, it) mówi się inaczej. Kiedy dodamy końcówkę –es do słowa ‘do’ wychodzi nam ‘does’ (daz). Tak więc kiedy przeczymy zdania o trzeciej osobie liczby pojedyńczej używamy does + not czyli doesn’t (dazynt).
O sobie powiemy: I don’t understand. O nim: He doesn’t understand.
Po słowie ‘doesn’t’ czasownik jest w bezokoliczniku, czyli bez końcówki. Tak więc zdanie twierdzące wygląda następująco: He understands. Natomiast przeczenie: He doesn’t understand. Końcówka jest w słowie ‘does’, więcj już drugi raz się nie pojawi.
Tak samo jest w pytaniach.
O kilka osób zapytamy: Do they speak English? Czy oni mówią po angielsku?
O jednej: Does she speak English? Czy ona mówi po angielsku?
Na pytania można po prostu odpowiedzieć: yes albo no, ale poprawniej gramatycznie i ładniej jest dać taką pełną krótką odpowiedź, która musi zgadzać się z podmiotem pytania i zawierać czasownik pomocniczy ‘do’. Ten czasownik też musi być w odpowiedniej formie:
Do they speak English?
Yes, they do. albo: No, they don’t.
Does she speak English?
Yes, she does. albo: No, she doesn’t.
Aby zadać pytanie szczegółowe w czasie Present Simple, musimy wstawić wyrażenie pytające na początku, przed czasownikiem pomocniczym do lub does.
Jeśli się chcemy zapytać kogoś na przykład, gdzie mieszka, zrobimy to w następujący sposób:
Where do you live?
Jeśli chcemy wiedzieć, jak często ktoś coś robi:
How often do you brush your teeth?
Co robi w wolnym czasie:
What do you do in your free time? (yn jor fri tajm)
Te pytania też można zadać o odobie trzeciej, zmieniając nie tylko podmiot, ale czasownik pomocniczy do na does:
Where does your mother live? (mather) matka
How often does your son brush his teeth? (san) syn his (hyz)* jego/swoje
What does your father do in his free time? (father)
Niektóre pytania, które zadać można było łatwiej używając czasownika ‘to be’ można też zadać używając innych czasowników, i wtedy właśnie jest nam potrzebne czasownik pomocniczy do/does. Na przykład można się zapytać kogoś, skąd jest: Where are you from? Albo można się zapytać skąd pochodzi, czyli praktycznie o to samo: Where do you come from? Można się zapytać kogoś, jaka jest jego praca: What is your job? (dżob) albo można się zapytać, co robi, w znaczeniu, co robi na codzień, czym się zajmuje: What do you do?*
my (maj) mój, moja, moje np. my brother
your (jor) twój, twoja, twoje i także wasz, wasza, wasze np. your sister
his (hyz) jego np. his mother
her (her) jej np. her father
its (yts) jego (do rodzaju nijakiego) np. its leg (leg) noga – o nodze krzesła lub stołu
our (ałer) nasz, nasza, nasze np. our children (czildryn) dzieci
their (ther) ich np. their family (famyli) rodzina
*Proszę zauważyć różnicę pomiędzy pytaniami:
1.What are you doing? Co robisz? TERAZ, czas teraźniejszy ciągły, opisujący wydarzenia często dziejące się w chwili mówienia
2.What do you do? Co robisz? NA CODZIEŃ, CZYM SIĘ ZAJMUJESZ, czas teraźniejszy prosty, opisujący wydarzenia dziejące się z pewną częstotliwością.
Na pierwsze pytanie odpowiedzi mogą być typu: I’m watching TV. Not much. (not macz) Nic, dosłownie: niewiele. I’m having* dinner. (ajm hevyng dyner) Jem obiad.
Na drugie pytanie natomiast odpowiemy: I’m a doctor/nurse/teacher/cleaner/ housewife. (dokter/ners/ticzer/kliner/hałsłajf) Jestem lekarzem-lekarką/pielęgniarką-pielęgniarzem/nauczycielem-nauczycielką/sprzątaczką-sprzątaczem/gospodynią domową; I go to school. (aj goł tu skul) Chodzę do szkoły/uczę się; I work in a factory. (aj łerk yn e faktori) Pracuję w fabrycę. Idp.
* Po angielsku nie używamy słowa eat – jeść z posiłkami, natomiast używa się słowa have (hew), które dosłownie oznacza mieć:
have breakfast (brekfest)
have lunch (lancz) może być jako drugie śniadanie lub częściej obiad, posiłek spożywany między 12 a 14-stą
have dinner (dyner) obiad
have tea (ti) słowo tea dosłownie znaczy herbata, ale używa się jako podwieczorek wsród klas wyższych lub obiad wsród klasy robotniczej
have supper (saper) kolacja, używany do opisania lekkiego wieczornego posiłku
I. Wstaw don’t albo doesn’t:
- He ________ like cats. (kats) koty
- I _________ speak German. (dżermyn) niemiecki
- Boys ________ cry. (bojz) chłopcy/chłopaki
- She ________ live in Manchester.
- Do you know John? (czy znasz Johna?) (dżon) No, I ________.
- We _________ go to Poland very often. (goł) iść, jechać (weri) bardzo
- Does it rain a lot in England? (e lot) dużo No, it ___________.
- Clara _________ eat bananas. (bananas) banany
- Tim _________ watch TV.
- I _________ drink alcohol.
II. Zadaj pytania zaczynające się od do lub does:
- I like chocolate. How about you? _______________________ (czoklyt) czekolada (hał ebałt ju) A ty?
- I play football. How about you? ________________________ (futbol) piłka nożna
- I live in Poznań. How about your sister?___________________ (syster) siostra
- Tom plays basketball. How about your friends? __________ (baskytbol) koszykówka
- You speak English. How about your daughter? ____________________ (doter) córka
III. Ułóż słowa tak, aby tworzyły poprawne pytania. Wstaw do albo does:
- (where/live/your parents) – parents (parynts) rodzice
- (you/always/at 7 o’clock/get up) – at (et) o (z godzinami)
- (how often/ TV/you/watch)
- (you/want/what/for dinner) – want (wont) chcieć, for (for) tu: na
- (like/you/football)
- (your brother/like/football)
- (what/you/do/in your free time)
- (your sister/work/where)
- (to the cinema/often/you/go) – cinema (sinema) kino; to the cinema – do kina
- (go/usually/to bed/what time/you) – bed (bed) łóżko; go to bed – iść do łóżka, iść spać; what time (łot tajm) o której godzinie
W następnej części kursu zajmiemy się tematem: Have/have got (mieć)
Odpowiedzi:
I.1.doesn’t, 2.don’t, 3.don’t, 4.doesn’t, 5.don’t, 6.don’t, 7.doesn’t, 8.doesn’t, 9.doesn’t, 10.don’t
II.1.Do you like chocolate? 2.Do you play football? 3.Does Grzegorz live in Poznań? albo: Does he live in Poznań? 4.Do Jack and Mike play basketball? albo: Do they play basketball? 5.Does Paweł speak English? albo: Does he speak English?
III. 1.Where do your parents live? 2.Do you always get up at 7 o’clock? 3.How often do you watch TV? 4.What do you want for dinner? 5.Do you like football? 6.Does your brother like football? 7.What do you do in your free time? 8.Where does your sister work? 9.How often do you do to the cinema? 10.What time do you usually go to bed?
